Zakazy, nakazy i rozkazy nie są sposobami na wyciągnięcie dziecka z kryzysu psychicznego. Wręcz przeciwnie, mogą spowodować, że jego stan jeszcze bardziej się pogorszy. Ważne jest, by rodzice dziecka w kryzysie zaopiekowali się nim w taki sposób, jak sami chcieliby być traktowani. Z szacunkiem, zrozumieniem i akceptacją.
Rodzice mają szczególną moc w zapobieganiu depresji. To właśnie najbliższym najłatwiej dostrzec niepokojące zmiany w zachowaniu dziecka. Najważniejsze jest to, by rozmawiać i nie unikać tematu kryzysu psychicznegodziecka. Jeśli rodzice zaobserwują u dziecka niepokojące objawy, które mogą świadczyć o depresji powinni jak najszybciej zorganizować dla niego pomoc. Najważniejszym krokiem jest kontakt z lekarzem psychiatrą. Depresja to choroba, którą należy leczyć i to właśnie lekarz psychiatra może postawić diagnozę oraz – jeśli zaistnieje taka potrzeba – rozpocząć leczenie farmakologiczne. Jeśli choroba wymaga hospitalizacji rodzice muszą również zadbać o relacje ze szkołą, czyli na przykład ustalić z nauczycielami kwestie nadrobienia zaległości szkolnych. W przypadku, gdy kryzys psychiczny jest wynikiem bycia ofiarą przemocy rówieśniczej, należy niezwłocznie interweniować w szkole. Powrót do placówki po terapii mógłby skutkować nawrotem depresji, gdyby przemoc nie ustała.
Bardzo ważne jest też przeanalizowanie sytuacji wewnątrz rodziny. Często mogą mieć miejsce trudne okresy lub zdarzenia, które mogą doprowadzić do kryzysu, takie jak rozwód, przemoc czy uzależnienie. Wtedy można postrzegać depresję nastolatka jako wyraz kryzysu w rodzinie. Należy pamiętać, że leczenie depresji u nastolatka może nie być skuteczne, jeśli nie nastąpi zmiana w najbliższym środowisku, jakim dla nastolatków jest rodzina i grupa rówieśnicza.
Jak rozmawiać o kryzysie psychicznym? Przede wszystkim otwarcie. Rodzice powinni mówić o swoim niepokoju i trosce. Gdy zaobserwujemy na przykład, że dziecko śpi przez cały dzień, przestało się myć, nie chce chodzić do szkoły, rozmawiać z rówieśnikami, należy zareagować z szacunkiem i życzliwością, a nie nakazem i lekceważeniem problemów. Rodzic powinien w sposób troskliwy poinformować dziecko, że widzi co się dzieje i jest zaniepokojony. Każda forma oceny, obwinianie czy krytyka tylko pogorszą możliwość komunikacji z dzieckiem. Nikt nie odważy się zwierzyć ze swoich problemów, jeśli nie będzie czuł się w rozmowie bezpiecznie. Dlatego bardzo ważny jest spokój i empatia w tonie rodzica. Tak, żeby nastolatek wiedział, że może się otworzyć, poskarżyć na złe samopoczucie i liczyć na wsparcie. Niezwykle istotne jest wysłuchanie nastolatka bez względu na to co nam powie. Trzeba pozwolić dziecku, by opisało swój stan i to co czuje. Zapytać czego potrzebuje, żeby poczuć się lepiej. W sytuacji, gdy dziecko jest w głębokim kryzysie należy zachęcić je do podjęcia leczenia oraz codziennych, nawet małych aktywności. Bez naciskania, wywierania presji, z poszanowaniem granic i możliwości funkcjonowania dziecka. Depresja to choroba, która polega między innymi na zamknięciu się w sobie, więc kiedy dziecko nie chce rozmawiać nie należy brać tego do siebie, obwiniać się lub obrażać.
Pomoc i wsparcie nastolatka w kryzysie wymaga cierpliwości, akceptacji, łagodności. Skrajne podejścia, słowa czy zachowania mogą przynieść skutek odwrotny do zamierzonego i zamiast pomóc, mogą kryzys pogłębić. Łagodność nie powinna polegać na nadopiekuńczości i wyręczaniu w zadaniach, czynnościach i obowiązkach. Akceptacja kryzysu nie polega na jego lekceważeniu, umniejszaniu, wypieraniu. Krytykowanie i dawanie rad są najgorszym co można powiedzieć osobie w kryzysie. Najlepiej unikać takich komunikatów, jak: „weź się w garść!”, „A jakie ty możesz mieć problemy w tym wieku? „W moich czasach nie było żadnych depresji”, „A skąd ja ci terapię i pieniądze na to wezmę, przestań wymyślać!”
Należy pamiętać, że leczenie depresji, czy wychodzenie z jakiegokolwiek kryzysu psychicznego może okazać się dłuższym procesem. Ważne, żeby w tym czasie każdy członek rodziny dbał również o swój stan psychiczny. Żeby wspierać osobę w kryzysie trzeba mieć do tego energię. Jeśli ktoś nie ma siły, nie pomoże drugiej osobie. Sprawy, które są mniej ważne należy odłożyć na dalszy plan i przyszłość. Najważniejsze to skupić się na wdrażaniu nawet małych kroków pomagających w procesie zdrowienia. Oprócz terapii i czasem farmakoterapii, ważna jest aktywność fizyczna, zdrowy sen, zdrowe odżywianie, wspierające otoczenie. Co ważne, zmiana funkcjonowania rodziny przyniesie długofalowy skutek wykraczający poza czas leczenia depresji u nastolatka.
Małgorzata Serafin, dziennikarka specjalizująca się w tematach zdrowia psychicznego. Prowadzi program na YT na temat zdrowia psychicznego, gdzie rozmawia z osobami z doświadczeniem kryzysu.