Jak nastolatki mogą nauczyć się stawiać granice i dlaczego to takie ważne?

Umiejętność stawiania granic to ważna umiejętność komunikacyjna. W codziennym życiu oznacza to wyrażanie własnych potrzeb i opinii w sposób nie naruszający przestrzeni innych. Pomaga to chronić poczucie własnej wartości i autonomii. Ponadto umożliwia to budowanie zdrowych relacji, zarówno w domu, jak i w gronie rówieśników.

Co oznacza stawianie granic w relacjach?

Stawianie granic to nie tylko mówienie „nie” – to przede wszystkim jasne wyrażanie swoich potrzeb i oczekiwań w sposób szanujący innych. To umiejętność bycia autentycznym, ale bez przekraczania granic drugiej osoby. Może to dotyczyć różnych sfer życia, takich jak potrzeba prywatności czy prawa do wyrażania własnych poglądów. Ustalanie granic pozwala młodym ludziom kształtować zdrowe relacje, zapobiega wyczerpaniu emocjonalnemu i wspiera poczucie niezależności.

Czy nastolatki mogą stawiać granice dorosłym?

Nastolatki mają prawo do własnych granic także w relacjach z dorosłymi. To niezwykle ważne dla ich rozwoju psychicznego, poczucia bezpieczeństwa i zdrowia psychicznego. Przykłady granic to prawo do prywatności (np. zamykanie drzwi do pokoju), prawo do swobodnego wyrażania uczuć bez strachu przed oceną czy prawo do własnych wyborów, takich jak dobór przyjaciół czy wybór ścieżki edukacji. Wsparcie dorosłych polega na uznaniu i respektowaniu tych granic, co daje dziecku poczucie, że jego głos jest ważny.

Czy dorośli zawsze szanują granice nastolatków?

Wciąż zdarza się, że dorośli nie uznają granic dziecka, kierując się przekonaniem, że wiedzą lepiej. Choć społeczeństwo staje się coraz bardziej otwarte na głos młodych, nadal nie zawsze potrafimy „słuchać i słyszeć”. Tymczasem Konwencja o Prawach Dziecka wyraźnie wskazuje, że każdy młody człowiek ma prawo do wyrażania swojego zdania na temat spraw, które go dotyczą. Możliwość swobodnego wyrażania uczuć i opinii pomaga budować zdrowe poczucie własnej wartości, rozwijać umiejętności komunikacyjne i wzmacniać relacje rodzinne. Dzieci, które odczuwają wsparcie w wyrażaniu swoich granic, są bardziej skłonne do mówienia o swoich trudnościach oraz zgłaszania przemocy czy nadużyć. Włączanie dzieci w podejmowanie decyzji dotyczących ich życia, takich jak edukacja czy zdrowie, uczy ich odpowiedzialności i wspiera rozwój autonomii.

Granice w relacjach z rówieśnikami 

Stawianie granic bywa szczególnie trudne w środowisku rówieśniczym, gdzie potrzeba akceptacji jest bardzo silna. Bywa, że presja rówieśników skłania do działań ryzykownych, takich jak sięganie po substancje psychoaktywne czy łamanie prawa. Aby dziecko mogło skutecznie stawić czoła presji grupy, potrzebuje solidnych mechanizmów, takich jak poczucie własnej wartości oraz umiejętność odmawiania. Wzmacnianie asertywności dziecka zaczyna się w domu, poprzez relacje z rodzicami, które umożliwiają praktykowanie tych umiejętności. 

Materiał powstał na podstawie wywiadu z psycholożką Magdaleną Zych, przeprowadzonego przez dziennikarkę Małgorzatę Serafin, specjalizującą się w tematach zdrowia psychicznego.

Gdzie zgłosić się po pomoc: