Zasady pierwszej pomocy przedmedycznej są powszechnie znane dzięki edukacji szkolnej. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę, że istnieje również pierwsza pomoc emocjonalna (PPE). Podobnie jak w przypadku pomocy przedmedycznej, pierwszej pomocy emocjonalnej może udzielić każdy, kto czuje się na siłach, by wesprzeć drugą osobę.
Czym różni się od pomocy psychologicznej?
Kluczową różnicą między pierwszą pomocą emocjonalną a psychologiczną jest osoba udzielająca wsparcia. W pomocy psychologicznej jest to profesjonalista, np. psycholog lub terapeuta. Natomiast PPE może udzielić każda osoba, która zauważy, że ktoś z jej otoczenia mierzy się z trudnościami. To może być nauczyciel, przyjaciel, członek rodziny, a nawet kolega z pracy. Pierwsza pomoc emocjonalna pomaga osobie w kryzysie przetrwać trudny moment, zanim uzyska profesjonalne wsparcie.
Model 4xZ – jak udzielić pomocy emocjonalnej?
Prostym i skutecznym sposobem udzielania pierwszej pomocy emocjonalnej polecanym w kontakcie z nastolatkami jest model 4xZ: Zauważ, Zapytaj, Zaakceptuj, Zareaguj. Na czym polega?
- Zauważ
Pierwszym krokiem jest dostrzeżenie, że ktoś z naszego otoczenia zachowuje się inaczej niż zwykle. Może to być smutek, wycofanie lub zmiana w codziennym funkcjonowaniu. Zakomunikuj to wprost, np. „Widzę, że ostatnio jesteś przygnębiona” lub „Zauważyłem, że zachowujesz się inaczej niż zwykle”.
- Zapytaj
Następnie warto zapytać o samopoczucie i sytuację danej osoby. Możesz zapytać, czy korzysta już z jakiejś pomocy lub czy chciałaby, abyś ją wsparł.
- Zaakceptuj
W tym kroku ważne jest uznanie emocji i odczuć osoby w kryzysie. Unikaj oceniania i minimalizowania problemów. Możesz powiedzieć: „To naturalne, że w takiej sytuacji czujesz smutek” lub „Masz prawo być zły, to trudne przeżycie”.
- Zareaguj
Ostatni krok polega na wspólnym poszukiwaniu rozwiązania. Możesz pomóc w ustaleniu, jakie kroki mogą przynieść ulgę, np. rozmowa z kimś z rodziny, kontakt z psychologiem lub powrót do metod, które wcześniej okazały się pomocne. Jeśli sytuacja wymaga wsparcia specjalistycznego, zaproponuj pomoc w dotarciu do odpowiednich instytucji, np. Centrum Zdrowia Psychicznego lub Poradni Psychologicznej.
Dlaczego PPE jest ważna?
Pierwsza pomoc emocjonalna może być pierwszym krokiem do podjęcia dalszych działań. Osoba, która otrzymała wsparcie od bliskich, czuje, że nie jest sama ze swoim problemem, co może ułatwić jej sięgnięcie po profesjonalną pomoc.
Gdzie zgłosić się po pomoc:
- Telefon Zaufania Dla Dzieci i Młodzieży (116 111) w formie chatu lub maila na https://centrumwsparciadladzieci.pl/ ,
- Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka (800 12 12 12) oraz w formie chat na https://czat.brpd.gov.pl/,
- Centrum wsparcia dla osób dorosłych w kryzysie psychicznym (800 70 2222) oraz w formie czatu lub maila na https://centrumwsparcia.pl/
- Telefon wsparcia emocjonalnego dla dorosłych (116 123) oraz w formie chatu na: https://116sos.pl/
Materiał powstał we współpracy Katarzyną Chotkowską – psycholożką i psychoterapeutką poznawczo-behawioralną, ekspertką kampanii „Zobacz człowieka”. Współpracuje m.in. z Fundacją eFkropka, Fundacją Itaka Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych oraz Fundacją Dobry Rozwój.
Bibliografia:
Kicińska L., Palma J., Szkolny system wsparcia uczniów po próbie samobójczej, Biblioteka Suicydologiczna, t. III, Warszawa 2023.