Media społecznościowe stanowią nieodłączny elementem codzienności. Poza wszystkimi korzyściami z ich używania, mogą jednak również negatywnie wpłynąć na zdrowie psychiczne młodych ludzi. Co mówią na ten temat badania?
Depresja, lęk i media społecznościowe
Istnieją związki między korzystaniem z mediów społecznościowych a zaburzeniami depresyjnymi i lękowymi. Lai i in. (2023) zwracają uwagę na fakt, że bierne korzystanie z social mediów, czyli m.in. przeglądanie postów wpływa na obniżenie się dobrostanu i pojawienie się obaw dotyczących wyglądu. Podnosi także poziom lęku społecznego. Inne badanie, w którym wzięło udział 6595 nastolatków w wieku 12-15 lat pokazało, że osoby spędzające na przeglądaniu social mediów ponad trzy godziny dziennie, wykazują dwukrotnie wyższe ryzyko niekorzystnych wyników z zakresu zdrowia psychicznego, w tym depresji i lęku (Riehm, 2019). Odnotowano także wzrost odczuwanego stresu, zachowań samookaleczających i myśli samobójczych (Khalaf, 2023).
Presja wyglądu i zaburzenia odżywiania
Dla młodych ludzi, szczególnie dziewcząt, media społecznościowe mogą stać się pułapką. Oglądanie zdjęć przedstawiających „idealne ciała” często prowadzi do problemów z samooceną. Badania Fardouly i in. (2015) wskazują, że takie treści zwiększają ryzyko zaburzeń odżywiania, w tym bulimii czy ortoreksji. Podobne efekty wykazało badanie na grupie nastolatków, którzy po ograniczeniu czasu spędzanego na social mediach o 50% na kilka tygodni, odnotowali poprawę w postrzeganiu swojego wyglądu w porównaniu z grupą, która tego nie zrobiła (Thai i in., 2023). Niepokojące są również informacje o algorytmach platform takich jak TikTok. W ciągu kilku minut od zainteresowania tematami związanymi z autoagresją lub zaburzeniami odżywiania, algorytm sugeruje treści promujące takie zachowania (Milmo i Hern, 2022).
Nie tylko złe strony
Mimo dowodów na negatywny wpływ social mediów na zdrowie psychiczne nastolatków, nie należy zapominać o ich pozytywnej stronie. Młodzi ludzie korzystają z nich, aby pozostać w kontakcie z przyjaciółmi, niezależnie od miejsca zamieszkania, mogą także za ich pomocą wyrażać swoje emocje i realizować pasje. Badania sugerują, że w odpowiednich warunkach social media mogą pozytywnie wpłynąć na zdrowie psychiczne, jeśli służą do budowania relacji lub ekspresji siebie (Vaingankar i in., 2022). Nie sposób odizolować młodzieży od mediów społecznościowych, ale można nauczyć ich świadomego korzystania z technologii. Rodzice i nauczyciele odgrywają tu kluczową rolę.
Gdzie zgłosić się po pomoc:
- Telefon Zaufania Dla Dzieci i Młodzieży (116 111) w formie chatu lub maila na https://centrumwsparciadladzieci.pl/ ,
- Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka (800 12 12 12) oraz w formie chat na https://czat.brpd.gov.pl/,
- Centrum wsparcia dla osób dorosłych w kryzysie psychicznym (800 70 2222) oraz w formie czatu lub maila na https://centrumwsparcia.pl/
- Telefon wsparcia emocjonalnego dla dorosłych (116 123) oraz w formie chatu na: https://116sos.pl/
Materiał powstał we współpracy z Kingą Bartkowiak – psycholożką w trakcie szkolenia psychoterapeutycznego, pracującą na Oddziale Podwójnej Diagnozy i Leczenia Uzależnień CM HCP w Poznaniu oraz w Pilotażowym Centrum Zdrowia Psychicznego.
Bibliografia:
Fardouly, J., Diedrichs, P. C., Vartanian, L. R., Halliwell, E. (2015). Social comparisons on social media: the impact of Facebook on young women’s body image concerns and mood. Body image, 13, 38–45. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2014.12.002
Khalaf, A. M., Alubied, A. A., Khalaf, A. M., Rifaey, A. A. (2023). The Impact of Social Media on the Mental Health of Adolescents and Young Adults: A Systematic Review. Cureus, 15(8), e42990. https://doi.org/10.7759/cureus.42990
Lai, F., Wang, L., Zhang, J., Shan, S., Chen, J., Tian, L. (2023). Relationship between Social Media Use and Social Anxiety in College Students: Mediation Effect of Communication Capacity. International journal of environmental research and public health, 20(4), 3657. https://doi.org/10.3390/ijerph20043657
Milmo, D., Hern, A. (2022). TikTok self-harm study results ‘every parent’s nightmare. Pobrane z: https://www.theguardian.com/technology/2022/dec/15/tiktok-self-harm-study-results-every-parents-nightmare
Riehm, K. E., Feder, K. A., Tormohlen, K. N., Crum, R. M., Young, A. S., Green, K. M., Pacek, L. R., La Flair, L. N., Mojtabai, R. (2019). Associations Between Time Spent Using Social Media and Internalizing and Externalizing Problems Among US Youth. JAMA psychiatry, 76(12), 1266–1273. https://doi.org/10.1001/ jamapsychiatry.2019.2325
Thai, H., Davis, C., Perry, S., Adams, A., Goldfield, G. (2023). Reducing Social Media Use Improves Appearance and Weight Esteem in Youth With Emotional Distress. Psychology of Popular Media. 13. 10.1037/ppm0000460.
Tiggemann, M., Slater, A. (2014). NetGirls: The Internet, Facebook, and body image concern in adolescent girls. International Journal of Eating Disorders, 47(6), 630-644.
Vaingankar, J. A., van Dam, R. M., Samari, E., Chang, S., Seow, E., Chua, Y. C., Luo, N., Verma, S., Subramaniam, M. (2022). Social Media-Driven Routes to Positive Mental Health Among Youth: Qualitative Enquiry and Concept Mapping Study. JMIR pediatrics and parenting, 5(1), e32758. https://doi.org/10.2196/32758