W dzisiejszym świecie sukcesy często stają się jedynym miernikiem wartości, a młodym ludziom wpaja się zasadę „wszystko albo nic”. Takie podejście sprzyja kształtowaniu perfekcjonizmu – postawy, w której poczucie własnej wartości zależy wyłącznie od osiąganych rezultatów. Perfekcjoniści stawiają przed sobą wygórowane wymagania, nie potrafią zaakceptować błędów, a każde potknięcie odbierają jako osobistą porażkę. W efekcie niska samoocena, strach przed niepowodzeniem i poczucie ciągłego niedosytu mogą prowadzić do przewlekłego stresu, zaburzeń lękowych, depresji, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych czy zaburzeń odżywiania. Choć dążenie do wysokich standardów często uchodzi za zaletę, paradoksalnie perfekcjonizm hamuje rozwój i odbiera motywację do działania.
Jak wspierać młodzież nie wywierając presji?
Rodzice i nauczyciele mają kluczowy wpływ na to, jak młodzież postrzega swoje osiągnięcia. Oto, co można zrobić, by pomóc młodym ludziom budować zdrową samoocenę i rozwijać odporność psychiczną:
- Chwal wysiłek, nie tylko wyniki
Doceniaj zaangażowanie i wysiłek włożony w proces nauki, a nie tylko końcowe rezultaty. Celem nie jest wyłącznie dobra ocena, a nauczenie się czegoś i rozwój. - Błędy są do zaakceptowania
Pokaż, że błędy to naturalna część nauki. Dziel się własnymi doświadczeniami, pokazując, że Ty też je popełniasz. - Stwórz bezpieczne środowisko
Zapewnij dziecku przestrzeń, w której może eksperymentować i popełniać błędy bez obawy przed krytyką. Zachęcaj je do zadawania pytań i samodzielnego szukania rozwiązań. - Wspieraj w rozwoju zainteresowań
Pokaż, że życie to nie tylko oceny i sukcesy szkolne. Wspieraj rozwój pasji, hobby, sportu czy innych zajęć, które mogą sprawiać radość i dawać satysfakcję. - Bądź wsparciem w trudnych chwilach
W obliczu porażki wysłuchaj i nie bagatelizuj emocji dziecka. Wspólnie poszukajcie konstruktywnych rozwiązań. Błędy, a nawet porażki to część rozwoju i niezbędny element nauki.
Nadmierna koncentracja na wynikach może prowadzić do zaburzeń psychicznych i utrudniać rozwój. Docenianie wysiłku i akceptacja niedoskonałości pomagają młodzieży budować stabilną samoocenę i uczyć się radzenia sobie z trudnościami. Dzięki temu w przyszłości będzie im łatwiej stawiać czoła wyzwaniom dorosłego życia.
Gdzie zgłosić się po pomoc:
- Telefon Zaufania Dla Dzieci i Młodzieży (116 111) w formie chatu lub maila na https://centrumwsparciadladzieci.pl/ ,
- Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka (800 12 12 12) oraz w formie chat na https://czat.brpd.gov.pl/,
- Centrum wsparcia dla osób dorosłych w kryzysie psychicznym (800 70 2222) oraz w formie czatu lub maila na https://centrumwsparcia.pl/
- Telefon wsparcia emocjonalnego dla dorosłych (116 123) oraz w formie chatu na: https://116sos.pl/
Materiał powstał we współpracy z Mirelą Batog – psycholożką i psychoterapeutką poznawczo-behawioralną. Pracuje jako psycholog interwencyjny oraz prowadzi własny gabinet.
Bibliografia:
Keegan E., Perfekcjonizm kliniczny. Konceptualizacja i leczenie, GWP, 2024
Martin S., Perfekcjonizm. Jak uwolnić się od samokrytyki, zbudować stabilne poczucie własnej wartości i odnaleźć wewnętrzną równowagę?, GWP, 2023
Shafran R., et al. Overcoming perfectionism, Constable & Robinson, 2010