Okres dorastania to czas intensywnych zmian. Pojawiają się nowe zachowania i emocje. Odpowiedzialna jest za to przebudowa mózgu. Kora mózgowa wpływająca na zdolność do abstrakcyjnego myślenia i umiejętność przewidywania konsekwencji jest niedojrzała. To sprawia, że wzrasta ryzyko kryzysu psychicznego.
Niepokojące dane
Na to, że kondycja psychiczna młodych ludzi wymaga szczególnej uwagi wskazują raporty. UNICEF podaje, że około 13% nastolatków na świecie będących w wieku od 10 do 19 lat zmaga się z zaburzeniami psychicznymi. W Unii Europejskiej dotyczy to ponad 11 mln osób. W Polsce, jak wynika z raportu „Młode Głowy” (2023), młodzi ludzie w dużej mierze doświadczają samotności (37,5%), braku motywacji do działania (52,4%) i problemów ze snem (37%). Aż 28% badanych deklaruje brak chęci do życia, a 32,5% ma trudności z akceptacją siebie i swojego wyglądu.
Jak wspierać zdrowie psychiczne nastolatka?
- Dobra relacja z dzieckiem
Kluczowe jest stworzenie wspierającej więzi opartej na szacunku. Relacja z dzieckiem powinna uwzględniać jego emocje, potrzeby i cele. Ważne jest także zainteresowanie światem nastolatka, przy jednoczesnym poszanowaniu jego autonomii i dawaniu przestrzeni na samodzielność. - Wspieraj kontakty społeczne
Bliskie relacje z rówieśnikami, rodziną czy znajomymi pozytywnie wpływają na zdrowie psychiczne i jakość oraz długość życia. - Dbaj o odpoczynek i aktywność
Chwile wolne od ekranów oraz kontakt z naturą mają korzystny wpływ na nastrój i regulację emocji. Jak pokazują badania – ekspozycja na przyrodę przyczynia się do obniżenia poziomu stresu, pomaga w regulowaniu emocji i podnosi poczucie szczęścia oraz zadowolenia. Również każda forma aktywności fizycznej – od jazdy na rowerze po grę w piłkę – wzmacnia kondycję psychiczną.
Gdzie szukać pomocy?
Jeśli mimo wysiłków zauważamy u nastolatka oznaki kryzysu, warto zwrócić się po pomoc do specjalistów. Możliwości obejmują:
- Psychologów szkolnych – pierwszy kontakt dostępny w większości szkół.
- Poradnie psychologiczno-pedagogiczne – pomoc zwłaszcza w zakresie trudności z nauką i funkcjonowaniem szkolnym.
- Ośrodki Środowiskowej Pomocy Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży – oferują darmowe wsparcie w ramach NFZ.
- Środowiskowe Centra Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży – kompleksowa pomoc psychologiczna, psychiatryczna i psychoterapeutyczna, także w ramach NFZ.
- Listę ośrodków oferujących pomoc psychologiczną oraz psychiatryczną dla dzieci i młodzieży można znaleźć na stronie NFZ: https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/informacje-o-swiadczeniach/ochrony-zdrowia-psychicznego-dzieci-i-mlodziezy/
Przed wyborem specjalisty warto sprawdzić jego kwalifikacje, ukończone studia, szkolenia i doświadczenie w pracy z młodzieżą. W przypadku psychoterapii ważne jest, by osoba je prowadząca miała rozpoczęte lub ukończone szkolenie z psychoterapii w wybranym nurcie. Ponadto, terapeuta powinien pracować pod superwizją, co oznacza, że jego praca podlega dodatkowemu nadzorowi.
Gdzie zgłosić się po pomoc:
- Telefon Zaufania Dla Dzieci i Młodzieży (116 111) w formie chatu lub maila na https://centrumwsparciadladzieci.pl/ ,
- Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka (800 12 12 12) oraz w formie chat na https://czat.brpd.gov.pl/,
- Centrum wsparcia dla osób dorosłych w kryzysie psychicznym (800 70 2222) oraz w formie czatu lub maila na https://centrumwsparcia.pl/
- Telefon wsparcia emocjonalnego dla dorosłych (116 123) oraz w formie chatu na: https://116sos.pl/
Materiał powstał we współpracy z Joanną Sass-Gust – psycholożką, seksuolożką i psychoterapeutką dzieci i młodzieży, członkinią zarządu Fundacji Słonie na Balkonie.
Bibliografia:
Blackemore Sarah – Jayne ,,Sekretne życie mózgu nastolatka ”, wyd. Mamania, 2021
Pinker Susan ,,Efekt wioski – jak konakty twarzą w twarz mogą uczynić nas zdrowszymi, szczęśliwszymi i mądrzejszymi ”, wyd. Charaktery, 2020