Schizofrenia jest chorobą, na którą, według badań, cierpi około 1% społeczeństwa. Badania pokazują, iż jest to także jedna z najbardziej stygmatyzujących diagnoz. Prawdopodobnie wiąże się to z niewiedzą dotyczącą tego czym tak naprawdę jest ta choroba.
Wielokrotnie – jako psycholog – spotkałam się z przekonaniami, iż schizofrenia oznacza posiadanie dwóch lub więcej osobowości, lub że ta choroba wiąże się z agresją i oznacza bycie „psychopatą”. Popularne jest też przekonanie, iż osoby chorująca na schizofrenię są niepełnosprawne intelektualnie.
Pierwszą ważną informacją o schizofrenii jest to, iż nie jest to jedna, zawsze wyglądająca tak samo choroba. Właściwie często mówi się o spektrum schizofrenii, ponieważ wyróżnia się różne jej typy. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10[1] wyróżnia m.in: schizofrenię paranoidalną, schizofrenię hebefreniczną, schizofrenię katatoniczną, schizofrenię niezróżnicowaną, schizofrenię rezydualną, schizofrenię prostą. Poza tym wyróżnia się także zaburzenia typu schizofrenii, uporczywe zaburzenia urojeniowe, ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne, indukowane zaburzenia urojeniowe oraz zaburzenia schizoafektywne.
Wymienione diagnozy mogą wydawać się nieco skomplikowane – co jest zrozumiałe. W związku z tym, aby uporządkować wiedzę na temat tej choroby zaczniemy od najczęstszej postaci tej choroby – schizofrenii paranoidalnej. Objawami tego typu schizofrenii są omamy i urojenia. Omamy – dotyczą zmysłów, mogą być węchowe (osoby czują jakiś zapach np. nieprzyjemny), smakowe (np. czucie, iż jedzenie zupełnie inaczej smakuje niż powinno), wzrokowe (widzenie czegoś czego nie ma – ten objaw często ukazywany jest w filmach, w rzeczywistości rzadko jest to objaw, który dominuje), słuchowe – czyli tzw. głosy. Głosy mogą być komentujące (np. komentują to co robi osoba chorująca), grożące, nakazujące (np. rozkazujące zachowanie się w określony sposób). Spotkałam się również z pacjentami, którzy deklarowali głosy neutralne, czyli takie, których treść nie miała dla nich dużego znaczenia. Zdarzają się też głosy rymowane, lub bezsłowne takie jak np. śmiech. Drugim typem objawów są urojenia, urojenia dotyczą myśli, a ściślej fałszywych przekonań. Urojenia mogą być prześladowcze (np. przekonanie, że ktoś mnie śledzi), wielkościowe (przekonanie, że jestem kimś ważnym), owładnięcia (ktoś lub coś mnie kontroluje) – są to tylko niektóre z możliwych typów urojeń.
Poza omamami i urojeniami w schizofrenii paranoidalnej mogą występować zaburzenia afektu (czyli ekspresji emocji), drażliwość, lękliwość. Mimo tej samej diagnozy osoby chorujące na ten typ schizofrenii mogą funkcjonować nieco inaczej. To znaczy, że nasilenie poszczególnych objawów może być bardzo różne. Różny jest też stopień radzenia sobie z objawami.
Ważne jest też to, iż schizofrenia jest chorobą, w której czas trwania objawów może być różny. Często nie jest wcale tak, że osoba chorująca cały czas ma występujące objawy. Przebieg choroby może być epizodyczny, czyli są sytuacje nawrotu choroby, ale są też okresy remisji (całkowitej lub częściowej), kiedy objawy nie występują lub są mniej uporczywe. Pełna remisja oznacza całkowite ustąpienie objawów, a niepełna remisja oznacza częściowe ustąpienie objawów.
Reasumując wystąpienie schizofrenii nie musi oznaczać rezygnacji z pracy, kształcenia, angażowania się w relacje społeczne, rezygnacji z realizacji zainteresowań. Schizofrenia nie oznacza też konieczności spędzenia całego życia w szpitalu lub w domu pod opieką rodziny. Przy prawidłowym leczeniu osoby chorujące mogą satysfakcjonująco żyć, pełniąc z sukcesem wiele ról społecznych. W procesie zdrowienia ważne jest też odpowiednie wsparcie społeczne czyli wspierająca postawa otoczenia – jest to zadanie dla nas.
Katarzyna Chotkowska – psycholożka, psychoterapeutka w nurcie poznawczo-behawioralnym, wykładowczyni Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej oraz w Społecznej Akademii Nauk w Warszawie. Współpracuje m.in. z Fundacją eFkropka, Fundacją Itaka Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych, Fundacją Dobry Rozwój.
Przeczytaj dalszy ciąg artykułu.
[1] Pużyński S., Wciórka J. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Vesalius, Kraków 2000