Schizofrenia jest chorobą, na którą, według badań, cierpi około 1% społeczeństwa. Badania pokazują, iż jest to także jedna z najbardziej stygmatyzujących diagnoz. Prawdopodobnie wiąże się to z niewiedzą dotyczącą tego czym tak naprawdę jest ta choroba.
W pierwszej części artykułu wymienione zostały typy schizofrenii, scharakteryzowana została także schizofrenia paranoidalna – najbardziej typowa postać tej choroby. W niniejszym artykule opisane zostaną trzy kolejne diagnozy z grupy schizofrenii: schizofrenia hebefreniczna, schizofrenia katatoniczna oraz schizofrenia prosta.
Schizofrenia hebefreniczna – w tej postaci schizofrenii opisane wcześniej omamy i urojenia nie są nasilone. Wyraźnie widoczna jest ruchliwość, wesołkowatość, a także zdezorganizowane i określane jako „dziwaczne” zachowanie. Osoba cierpiąca na ten rodzaj schizofrenii może nie uznawać dystansu pomiędzy ludźmi, stawiać bezsensowne pytania, na stawiane pytania odpowiada niedorzecznie, często zmienia temat rozmowy[1]. Bardzo widoczne są zaburzenia ekspresji emocjonalnej, zaburzenia napędu (zaburzenia napędu oznacza spowolnienie, zniechęcenie, brak motywacji do działania, spowolnione myślenie, spowolnione działanie), zaburzenia myślenia[2]. Zaburzenia myślenia właściwie tworzy odrębny, dość szeroki zestaw objawów (występuje nie tylko w tej postaci schizofrenii). Zaburzenia myślenia można podzielić na kilka kategorii: zaburzenia treści myślenia (przekonania prawdziwe ale wywierające zbyt duży wpływ na codzienne funkcjonowanie, uczucie niepanowania nad przeżyciami, myślami, występowanie natrętnych myśli); zaburzenia toku myślenia (spowolnienie lub przyspieszenie szybkości myślenia, uczucie pustki w głowie lub natłok myśli) i zaburzenia struktury myślenia[3] (zubożenie myślenia, myślenie magiczne np. jeśli o czymś pomyślę, to to się stanie, myślenie nierealne, oderwane od rzeczywistości, niezrozumiałość w wypowiedziach).
Schizofrenia katatoniczna – w tym typie schizofrenii najbardziej widoczne są dysfunkcje w zakresie psychomotoryki. Wyróżnia się dwa typy: hipokinetyczny (związany ze spowolnienie, problemami w wykonywaniu czynności, a nawet zastyganie w bezruchu, często występują problemy w komunikacji) oraz hiperkinetyczny (charakteryzuje się pobudzeniem psychoruchowym, głośnością w komunikacji werbalnej, występują gwałtowne rozładowania energii). W schizofrenii katatonicznej może wystąpić zastyganie w określonej np. bardzo dziwacznej, niewygodnej pozycji (może to być np. stanie przez wiele godzin nieruchomo, np. z uniesioną ręką), która dla zdrowego człowieka byłaby niemożliwa do wytrzymania przez tak długi czas. Podczas takiego stanu kontakt z osobą chorującą może być niemożliwy.
Schizofrenia prosta – w tej formie schizofrenii nie występują omamy i urojenia. Dominujące objawy to wycofanie i zobojętnienie. Wycofanie dotyczy relacji z ludźmi, wychodzenia z domu, podejmowania jakichkolwiek aktywności. Osoby chorujące cechuje niska chęć do podtrzymywania relacji społecznych oraz realizacji aktywności zawodowej lub hobby. Występuje brak energii do działania, utrata zainteresowań[4]. Może być widoczna obojętność na czynniki zewnętrzne, niedostosowanie reakcji emocjonalnych, nieumiejętność spontanicznego działania. Objawy mogą narastać powoli, czasem niezauważenie, co utrudnia określenie początku choroby oraz trafną diagnozę (z powodu podobieństwa objawów może być mylona np. z depresją).
U jednego pacjenta kolejne nawroty mogą mieć różną formę, tzn. u jednej osoby możliwe jest pojawienie się więcej niż jeden rodzaj schizofrenii.
Katarzyna Chotkowska – psycholożka, psychoterapeutka w nurcie poznawczo-behawioralnym, wykładowczyni Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej oraz w Społecznej Akademii Nauk w Warszawie. Współpracuje m.in. z Fundacją eFkropka, Fundacją Itaka Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych, Fundacją Dobry Rozwój.
[1] Pielkowa, J. A. (2013). Pomoc rodzinie w opiece nad chorym na schizofrenię. Pedagogika Rodziny, 3(4), 27-36.
[2] Gaebel, W., (2005). Schizofrenie i zaburzenia urojeniowe, [w:] Freybeger, H J., Schneider, W., Stieglitz, R.D. (red.) Kompedium psychiatrii i psychoterapii medycyny psychosomatycznej, tłum. Olszyńska, B., Lew – Starowicz, M., red. naukowa tłum. Bilikiewicz, A., Wydanie I. Warszawa: PZWL, s. 89 – 108.
[3] Krupka-Matuszczyk, I., & Matuszczyk, M. (Eds.). (2007). Psychiatria: podręcznik dla studentów pielęgniarstwa. Śląski Uniwersytet Medyczny.
[4] Krupka-Matuszczyk, I., & Matuszczyk, M. (Eds.). (2007). Psychiatria: podręcznik dla studentów pielęgniarstwa. Śląski Uniwersytet Medyczny.