Przez wiele lat głos najmłodszych był bagatelizowany – dorośli żartobliwie powtarzali sobie powiedzenie, że dzieci i ryby głosu nie mają. Na szczęście z czasem ta postawa zaczęła się zmieniać, a zdanie najmłodszych zaczęło się liczyć. W naszym poradnikupodpowiadamy, jak kontynuować to znacznie lepsze dla zdrowia psychicznego dzieci i pozwalające zapobiegać kryzysom podejście.
Czemu to tak ważne, by słuchać dziecka?
• Trzeba przede wszystkim pamiętać, że dziecko – tak jak każdy człowiek – ma prawo do bycia wysłuchanym.
• Dzięki temu zyskuje ono prawo do bycia pełnowartościowym członkiem rodziny, który ma swoje potrzeby, swoje uczucia i swoje zdanie.
• Danie dziecku prawa do głosu uświadamia mu, że jego opinia i przemyślenia są ważne, co zostaje z nim także w jego dorosłym życiu.
• Przestrzeń do bycia wysłuchanym pozwala już od najmłodszych lat budować poczucie własnej wartości.
• Dzieci potrzebują stałej uwagi, a jej zapewnienie to jeden z najważniejszych rodzicielskich obowiązków.
• Na podstawie tego, jak dziecko jest traktowane przez rodziców (w tym także wysłuchiwane) buduje ono szacunek do samego siebie. Stanowi to jeden z filarów dobrego samopoczucia w dorosłości.
• Trzeba szanować zdanie dziecka, nawet jeśli to, co usłyszymy, nie zawsze jest zgodne z tym, co chcielibyśmy usłyszeć. Słuchanie dziecka powinno odbywać się z empatią, cierpliwością i bez oceniania.
Jak nie postępować?
• Rodzice często powielają wzorce wychowawcze z własnego dzieciństwa opierając się na swoich doświadczeniach. Budowanie relacji z dzieckiem zaczyna się od chwili narodzin. Uważność i wrażliwość na potrzeby dziecka kształtują bliską i ciepłą relację, istotną w kolejnych etapach rozwoju. Zimny styl wychowania prowadzi do znacznego dystansu między rodzicem a dzieckiem. Jasne i klarowne zasady, przestrzegane przez oboje rodziców, są zaś kluczowe dla poczucia bezpieczeństwa i poszanowania norm w rodzinie.
• W budowaniu zdrowej relacji między rodzicem a dzieckiem istotne jest unikanie lekceważenia i ignorowania sygnałów wysyłanych przez dziecko. Kluczowe jest słuchanie i otwarta komunikacja na bieżące tematy. Brak czasu lub uwagi może sprawić, że dziecko zacznie zatrzymywać swoje problemy dla siebie, przestanie dzielić się tym, co jest dla niego ważne lub trudne. W takim przypadku rodzice mogą nie zauważyć sygnałów wskazujących na potencjalne problemy.
Budowanie relacji opartej na szacunku, empatii i wrażliwości zwiększa szanse na zauważenie zmian w zachowaniu dziecka, które mogłyby być sygnałem problemów. Utrzymywanie otwartej i pełnej szacunku atmosfery pozwala na wcześniejsze zauważenie potencjalnych trudności i skuteczną reakcję na ewentualny kryzys.
Materiał powstał we współpracy z Małgorzatą Serafin, dziennikarką specjalizującą się w tematach zdrowia psychicznego. Prowadzi program na YT na temat zdrowia psychicznego, gdzie rozmawia z osobami z doświadczeniem kryzysu.
