Czym jest kryzys psychiczny młodego człowieka?
Kryzys psychiczny u osoby nastoletniej przejawia się zaburzeniem zdrowia psychicznego i emocjonalnego. Trudności obejmują codzienne funkcjonowanie, obszar relacji społecznych, wyniki w nauce i nastrój. Funkcjonowanie nastolatka w obszarze emocjonalnym, jego zachowanie, spadek zainteresowania kontaktami z rówieśnikami, pogorszenie wyników w nauce, powinny zwrócić uwagę nauczycieli. Wiele osób w wieku nastoletnim ma trudność w rozpoznawaniu, czy nazywaniu swojego stanu psychicznego. Nauczyciel obserwujący funkcjonowanie ucznia ma możliwość zauważenia sygnałów budzących zaniepokojenie, nawet kiedy uczeń jeszcze o nich nie mówi.
Jak może się objawiać kryzys psychiczny u ucznia?
Dla nauczycieli jednym z sygnałów do rozpoznania kryzysu psychicznego może się okazać zmiana w zachowaniu. Uwagę nauczyciela może przykuć absencja na lekcjach czy spóźnianie się. Można wymienić także brak zainteresowania prowadzonymi zajęciami i brak zgłaszania się. Kolejnym sygnałem związanym z doświadczaniem kryzysu przez ucznia będzie wycofanie się z kontaktów z rówieśnikami. Spędzanie czasu samotnie powinno zaniepokoić nauczyciela i stanowić podstawę do przypuszczeń, że uczeń może doświadczać pogorszenia funkcjonowania pod względem psychicznym lub emocjonalnym. Kolejną wartą uwzględnienia zmianą może okazać się ospałość lub nadmierne pobudzenie ucznia w trakcie zajęć.
Na co jeszcze nauczyciel powinien zwrócić uwagę?
W związku z tym, że emocje wpływają znacząco na procesy motywacyjne, nauczyciel ucznia doświadczającego kryzysu o charakterze psychicznym powinien zwrócić uwagę na wykazywanie przez adolescenta niechęci do podejmowania różnych działań. Nastolatek może wykazywać obniżoną motywację do nauki, nie odrabiać prac domowych, uzyskiwać gorsze oceny lub mieć trudności w uczeniu się wynikające z zaburzeń procesów poznawczych.
Dla wielu osób w wieku nastoletnim znaczącą rolę odgrywają kontakty rówieśnicze. Jeżeli uczeń wykazywał wcześniej zainteresowanie spędzaniem czasu z rówieśnikami i nauczyciel dostrzega wyraźnie mniejszą lub nawet całkowitą niechęć do rozmów i utrzymywania kontaktu z koleżankami i kolegami, należy zakładać, że jedną z przyczyn może okazać się kryzys psychiczny. Mniejsze zainteresowanie aktywnością związaną z życiem szkolnym, niebranie udziału we wspólnych wyjściach klasowych, zajęciach dodatkowych organizowanych w szkole, czy brak rozmów z nauczycielem, mogą być również alarmujące. Nastolatkowie posiadający zainteresowania, uprawiający sport, doświadczając załamania mogą rezygnować z aktywności stanowiących dotychczasowe źródło zadowolenia.
Co powinien zrobić nauczyciel, kiedy widzi, że z uczniem dzieje się coś niepokojącego?
Nauczyciele odznaczający się empatią mogą pomóc w zauważeniu rozwijania się objawów kryzysu o charakterze psychicznym i tym samym zapobiec wystąpieniu zaburzeń zdrowia psychicznego. Ważne jest jednak pamiętanie, że powyższe sygnały niekoniecznie muszą automatycznie oznaczać, że dziecko doświadcza kryzysu psychicznego. Nauczyciel zauważając objawy kryzysu u ucznia, może skonsultować się z rodzicami, pedagogiem szkolnym lub specjalistą ds. pomocy psychologiczno-pedagogicznej, aby uzyskać dodatkową pomoc i ocenę sytuacji.
W jaki sposób nauczyciel powinien wspierać ucznia w kryzysie psychicznym?
Pomagając uczniowi w kryzysie psychicznym należy wykazać się delikatnością. Wspieranie nastolatka może okazać się trudne. W sytuacji, kiedy nauczyciel zauważa objawy kryzysu i chciałby udzielić wsparcia dziecku powinien postarać się stworzyć przyjazne środowisko, w którym uczeń może liczyć na wsparcie. Ważne, by dawać uczniowi poczucia bezpieczeństwa i akceptacji poprzez uważne słuchanie i reagowanie na wyrażane przez niego problemy. Powinno się także zebrać obserwacje innych nauczycieli i pracowników szkoły. Można zaproponować pomoc psychologa szkolnego, pedagoga lub innego specjalisty. Obowiązkiem nauczyciela jest także rozmowa z rodzicami na temat obserwowanych objawów pogorszenia funkcjonowania ucznia i zmotywowanie ich do podjęcia działań wobec dziecka. Nauczyciel nie jest w stanie zastąpić profesjonalnej pomocy, ale może odegrać bardzo ważną rolę w rozpoznawaniu i udzielaniu pierwszej pomocy uczniom w kryzysie psychicznym. Współpraca z rodzicami i specjalistami jest niezwykle ważna dla zapewnienia dalszej i kompleksowej pomocy.
Rozmawiała Małgorzata Serafin, dziennikarka specjalizująca się w tematach zdrowia psychicznego. Prowadzi program na YT na temat zdrowia psychicznego, gdzie rozmawia z osobami z doświadczeniem kryzysu.