Kryzys psychiczny u nastolatka przejawia się zaburzeniem zdrowia psychicznego i emocjonalnego, wpływając na różne aspekty życia. Trudności mogą dotyczyć codziennego funkcjonowania, relacji społecznych, wyników w nauce oraz nastroju. Wielu nastolatków może mieć trudności w rozpoznawaniu lub nazwaniu swojego stanu psychicznego. Rodzic, obserwując funkcjonowanie dziecka, ma możliwość zauważenia sygnałów budzących niepokój, nawet kiedy samo dziecko jeszcze o nich nie mówi.
Dla niektórych rodziców łatwiejszym do rozpoznania sygnałem kryzysu może być różnica w funkcjonowaniu w obszarze fizjologicznym. Obejmuje to zmiany w rytmie okołodobowym, takie jak przesunięcie lub nawet zamiana pór aktywności i snu. Zaburzenia snu, takie jak bezsenność lub nadmierna senność, mogą wskazywać na nieprawidłowości w funkcjonowaniu młodego człowieka. Kolejną istotną zmianą może być spadek lub wzrost łaknienia, co może prowadzić do zmiany masy ciała.
Zmiana reakcji emocjonalnych u nastolatka w kryzysie psychicznym obejmuje nie tylko wzrost natężenia przeżywania emocji, ale również zmniejszenie ekspresji tych emocji. W kryzysie psychicznym często pojawiają się emocje uznawane za nieprzyjemne, takie jak złość, smutek i lęk. Warto również zwrócić uwagę na wahania nastroju, które obejmują zmienne samopoczucie od obniżonego do podwyższonego (stan euforii). Stan emocjonalny w kryzysie psychicznym może objawiać się zmianami w samopoczuciu, opisywanymi jako uczucie braku sensu życia, poczucie bezwartościowości i beznadziejności.
Ponieważ emocje mają istotny wpływ na procesy motywacyjne, rodzic powinien zwrócić uwagę na wykazywanie przez nastolatka niechęci do podejmowania różnych działań. Ważnym obszarem aktywności nastolatka są sprawy związane ze szkołą, a kryzys może objawiać się obniżoną motywacją do nauki, gorszymi ocenami lub trudnościami w uczeniu się wynikającymi z zaburzeń procesów poznawczych.
Dla wielu osób w wieku nastoletnim kontakty rówieśnicze odgrywają istotną rolę. Jeśli dziecko wcześniej wykazywało zainteresowanie spędzaniem czasu z rówieśnikami, a rodzic teraz zauważa wyraźnie mniejszą lub nawet całkowitą niechęć do spotykania się i utrzymywania kontaktów społecznych, można przypuszczać, że jednym z powodów może być kryzys psychiczny. Mniejsze zainteresowanie aktywnościami związanymi z życiem rodzinnym, brak uczestnictwa w wspólnych posiłkach czy innych aktywnościach, również może budzić niepokój. Z kolei nastolatkowie, którzy wcześniej mieli zainteresowania lub uprawiali jakąś formę sportu, mogą zrezygnować ze swoich pasji w wyniku załamania psychicznego.
Jak wesprzeć dziecko w trudnym okresie? Z pewnością wymaga to delikatności i gotowości do zrozumienia drugiej osoby. Kluczowe jest budowanie uczucia bezpieczeństwa, obejmującego dbanie o codzienną rutynę, informowanie o podejmowanych krokach dotyczących pomocy i uzyskanie zgody na zaangażowanie dziecka w działania zapewniające wsparcie. Warto umożliwić dziecku skorzystanie z profesjonalnej pomocy, np. psychologa, psychoterapeuty czy psychiatry. Istotne jest również poszukiwanie różnych strategii radzenia sobie z sytuacją kryzysową, na przykład poprzez wspólne czytanie lub zachęcanie do sięgnięcia po literaturę samopomocową.
Materiał na podstawie wywiadu z psychoterapeutką Eweliną Sztreją-Stankiewiczprzeprowadzonego przez dziennikarkę Małgorzatę Serafin.