Centrum rozpoczęło swoją działalność w 2020 roku, po tym jak otrzymało dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej w ramach programu PO WER. Inicjatywa ta jest zgodna z praktyką kilkunastu innych centrów środowiskowych w Polsce. Głównym celem tworzenia tych ośrodków było przetestowanie modelu pracy z dziećmi i młodzieżą w ramach środowiska, który został opracowany w wyniku innowacyjnego projektu realizowanego na Bielanach w Warszawie. Powstanie centrów wpisuje się również w ogólnopolską reformę psychiatrii, której proces rozpoczął się w 2018 roku. Na czym polega działanie centrum i jakie są główne zadania stojące przed tą instytucją?
Podstawową metodą kontaktu z Centrum jest infolinia, a każdą zgłoszoną za jej pośrednictwem sprawą zajmuje się tzw. case manager. To on nawiązuje kontakt i planuje pierwsze spotkanie w ciągu 48 godzin od zgłoszenia. Istnieje możliwość przeprowadzenia spotkania w domu zgłaszającego się dziecka, co dostarcza wielu cennych informacji i doskonale uzupełnia dane, które lekarz mógłby uzyskać podczas wywiadu, ale nie jest to konieczne i w tym zakresie brane są pod uwagę preferencje dziecka.
Case manager, posiadający zawsze wykształcenie psychologiczne, po przeprowadzeniu trzech spotkań, opracowuje indywidualny plan zdrowienia. Na tej podstawie pacjent otrzymuje dalsze wsparcie, które może obejmować wizytę u lekarza psychiatry, psychoterapię (do 25 spotkań), terapię indywidualną, grupową lub rodzinną. Centrum prowadzi również oddział dzienny dla pacjentów z odpowiednim skierowaniem oraz hostel dla osób, które z różnych przyczyn nie mogą pozostać w swoim domowym środowisku.
W ramach zgłoszeń otrzymywanych przez Centrum pojawiają się różnorodne problemy. W niektórych przypadkach case manager jest w stanie rozwiązać problem po 2-3 wizytach w domu, jeśli okaże się, że problemy wynikały np. z nieporozumień. Dobre prowadzenie rozmowy pozwala wyjaśnić sytuację, co eliminuje potrzebę dalszego korzystania z usług Centrum.
Case manager nawiązuje również kontakt z nauczycielami, aby zrozumieć trudności ucznia w szkole. Ta forma komunikacji często bywa pomocna, czasami nauczyciele traktują rozmowy z Centrum jeszcze poważniej niż te z rodzicami, dzięki czemu można uzyskać wiele cennych informacji.
Więcej o centrach mówi Paweł Trzciński, Specjalista ds. Komunikacji w Zespole ds. profilaktyki:
Na pewno rozwiązaniem, które bardzo się sprawdza jest koordynowanie i sieciowanie pracowników różnych służb, którzy zajmują się dzieckiem czy młodą osobą, np. pielęgniarki, strażnika miejskiego, kuratora sądowego, pracownika OPS-u. Czyli wspomniana wcześniej rola case managera. Nie jest to łatwa rola, tym bardziej, że kultura organizacyjna urzędów bardzo się różni, nawet pomiędzy dzielnicami. Bez pracy osoby koordynującej pracownicy różnych instytucji działają w oderwaniu od siebie, co nie służy osobie wspieranej.
Drugim ważnym elementem działania Centrum jest współpraca ze szkołami. Centrum powinno być jak najbliżej szkoły, która potrzebuje dużo wsparcia w zakresie pomocy psychologicznej. Bardzo ważne byłoby też wsparcie dla nauczycieli. Gdyby umieli pracować ze swoimi emocjami i radzić sobie z nimi, łatwiej byłoby im pracować z młodzieżą. W środowisku pojawiają się postulaty dotyczące zapewnienia anonimowego wsparcia psychologicznego dla nauczycieli, poza szkołą.
Model środowiskowego centrum zdrowia psychicznego staje się standardem opieki psychiatrycznej w całej Polsce. Powstaje coraz więcej centrów – zarówno dla dzieci i młodzieży oraz dla dorosłych. To bardzo dobry kierunek. Mam na koniec refleksję, że systemowo wdrażanie tego modelu wsparcia jest wyzwaniem. Niezwykle ważne dla powodzenia działania centrum zdrowia psychicznego w środowisku lokalnym jest zatrudnienie i zbudowanie kompetentnego, zaangażowanego, oddanego swojej pracy inastawionego na współpracę zespołu specjalistów.
Zapisy do Środowiskowego Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży na Ochocie odbywają się poprze infolinię: 22 592 98 98; https://www.szpzlo-ochota.pl/power.
Materiał powstał na podstawie wywiadu przeprowadzonego przez Martę Smagowicz z z dr. Pawłem Trzcińskim.