Na pierwszy rzut oka normalny kameralny hotel, z restauracją w środku, otoczony dużym, zadbanym ogrodem. Jeden z wielu turystycznych obiektów w Krakowie. Tym co wyróżnia ten pensjonat spośród innych miejsc jest fakt, że zatrudnia pracowników z chorobami psychicznymi. Pensjonat i restauracja “ U Pana Cogito” swoją działalnością łamie stereotypy na temat osób chorych psychicznie i udowadnia, że są one zdolne do pracy. To pierwsze takie miejsce w Polsce.
Osoby zmagające się z chorobami psychicznymi lub mające doświadczenie kryzysu mają dużo mniejsze szanse na aktywność zawodową. Choć programów promujących zatrudnianie osób z zaburzeniami psychicznymi jest coraz więcej, pracodawcy wciąż niechętnie się na to decydują. Na ten fakt mają wpływ liczne stereotypy na temat osób po kryzysach psychicznych. Chorzy postrzegani są bardzo często jako osoby nieprzewidywalne, a nawet niebezpieczne. Zagrażające sobie i otoczeniu.
Działalność i sposób funkcjonowania pensjonatu “u Pana Cogito” dowodzi nie tylko, że choroba psychiczna nie musi wykluczać z rynku pracy, ale też że aktywność zawodowa pomaga w procesie zdrowienia. Potwierdzają to badania naukowe nad jakością życia osób chorych psychicznie, które wyraźnie wykazują, że osoby chorujące, ale posiadające pracę i strukturę dnia o wiele rzadziej i krócej mają nawroty choroby, mają lepszą samoocenę, są bardziej samodzielne i niezależne.
Pomysł stworzenia takiego miejsca powstał podczas współpracy pomiędzy miastami bliźniaczymi Krakowem i Edynburgiem. Krakowska delegacja podczas wizyty w Edynburgu odwiedziła kilka miejsc działających wg idei firm społecznych. Takie firmy od wielu już lat działają w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Włoszech czy Holandii. W Edynburgu od kilkunastu lat swoją działalność prowadzi pensjonat Six Mary’s Place, w którym pracują osoby z zaburzeniami zdrowia psychicznego lub innymi trudnościami na rynku pracy.
Pensjonat “u Pana Cogito“ funkcjonuje od 2003 roku. Prowadzony jest przez dwie organizacje pozarządowe Stowarzyszenie Rodzin „Zdrowie Psychiczne” i Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej. Wśród pracowników Pensjonatu aż 70% stanowią osoby po przebytym kryzysie psychicznym, to aż 21 osób – duża grupa, jak na tak niewielką działalność gospodarczą. Większość z nich ma doświadczenie schizofrenii. Chorzy są kelnerami, pokojówkami, recepcjonistami, ogrodnikami. Pracują pod nadzorem, ale swoją pracę wykonują z zapałem i bardzo chętnie.
Pensjonat ma swoich stałych klientów, którzy doceniają jego kameralną atmosferę. Część przybywających gości jest zorientowanych w specyfice miejsca, w którym się znajdują. Pozostali zaś mają możliwość poznania konkretnych osób, które przebyły kryzys psychiczny, a także doświadczenia miłego i profesjonalnego kontaktu z nimi. Praca i bezpośredni kontakt pracownika z klientem pozwala czuć się potrzebnym, daje szanse zaistnienia w innej niż dotąd roli, co w rezultacie wpływa pozytywnie na funkcjonowanie w najbliższym środowisku.
Wszystkie zyski z działalności zakładu zasilają konto zakładowego funduszu aktywności. Pokrywają koszt rehabilitacji społeczno-zawodowej zatrudnionych „U Pana Cogito” osób niepełnosprawnych. Służą do finansowania ich potrzeb związanych z leczeniem, usamodzielnianiem, rozwojem zawodowym czy mieszkalnictwem wspieranym.
Głównym założeniem projektu jest trwałe włączanie osób po kryzysach psychicznych w pełnoprawne życie społeczne i zawodowe. Wspólnie wykonywana praca daje poczucie wartości, poczucie bycia potrzebnym, wpływa na poprawę jakości życia, rozwój więzi i zaufanie między ludźmi. Działalność pensjonatu ma też ogromny walor edukacyjny. Kontakt z osobą doświadczoną kryzysem psychicznym jest jednym z najlepszych i najbardziej skutecznych sposobów na walkę ze stygmatyzacją. Nie od dziś wiadomo, że zaburzenia psychiczne są jedną z najbardziej stygmatyzowanych chorób. Dzięki takim miejscom jak pensjonat “U Pana Cogito” można zobaczyć człowieka, a nie tylko jego chorobę.