Praca metodą dramy polega na prowadzeniu warsztatów grupowych, które wykorzystują techniki teatralne, szczególnie związane z wejściem w rolę. W szerszym kontekście oznacza to pracę z wyobraźnią oraz różnymi technikami umożliwiającymi wyobrażanie sobie sytuacji. Warsztaty mogą obejmować także działania, w trakcie których fizyczne wcielanie się w role nie jest konieczne. Metoda dramy angażuje uczestników w proces, wykorzystując mądrość grupową i dostosowując się do potrzeb konkretnej grupy.
Istnieje różnorodność metod, które mogą być stosowane w zależności od specyfiki grupy, jej potrzeb, możliwości i składu uczestników. Na przykład, w pracy z dziećmi często korzysta się z baśni, które są naturalną i atrakcyjną metodą dla młodego wieku. Z kolei z młodzieżą i dorosłymi często pracuje się na tekstach współczesnych, przedstawiając konkretne sytuacje życiowe przez pryzmat narracji. Wszystko to ma na celu zainteresowanie i zaangażowanie dowolnej grupy, dostosowując metody pracy do jej specyfiki.
Zastosowanie techniki dramy może wspierać zdrowie psychiczne młodych osób. Dzięki wykorzystaniu metody dramy, nawiązujemy kontakt z naszą wewnętrzną kreatywnością, otwierając się na coś, co jest w nas żywe, aktywne i dynamiczne. Przez to doświadczamy dostępu do naszych własnych zasobów życiowych.
Inny istotny aspekt to wchodzenie w rolę poprzez kreację historii i opowieści. Jest to bezpieczne narzędzie, które z jednej strony umożliwia nam zachowanie dystansu, a z drugiej pozwala na rozwinięcie empatii i zwiększa naszą wrażliwość na sytuacje występujące w naszym otoczeniu.
Dodatkowo, praca z młodzieżą może dotyczyć tematu zdrowia psychicznego. Bohaterem stworzonej historii może być osoba, która boryka się z problemami związanymi ze zdrowiem psychicznym, na przykład z depresją. Ta postać, umiejscowiona w konkretnej przestrzeni życiowej, takiej jak rodzina, szkoła czy krąg przyjaciół, pozwala uczestnikom warsztatów na samodzielne obserwowanie i refleksję nad wydarzeniami w życiu bohatera. Pytamy, dlaczego bohater zaczyna mieć trudności, jakie są konsekwencje nierozwiązanych problemów, oraz wspólnie rozważamy, co można zrobić, aby zmienić sytuację tej osoby, kto może podjąć interwencję i jakiego rodzaju.
O jednych z ciekawszych projektów tego typu mówi nam Aldona Żejmo-Kudelską, superwizorka metody dramy:
Zawsze chętnie dzielę się przykładem projektu „Na krawędzi”, który jest mi szczególnie bliski. Był prowadzony metodą teatru zaangażowanego społecznie. Metoda ta wykorzystuje dramę, łącząc ją z przygotowywaniem spektaklu, w trakcie którego publiczność ma możliwość ingerowania w odgrywanąhistorię i wypróbowania nowych rozwiązań przedstawianej sytuacji. W czasie wspomnianego projektu prezentowaliśmy spektakl związany ze zdrowiem psychicznym. Młodzież z warszawskich szkół bardzo żywo dyskutowała o problemach, których dotyczył spektakl. Dodatkowo, ewaluacja pokazała, że po zakończeniu projektu uczestnicy pamiętali stworzoną na potrzeby spektaklu historię. Historia jest bardzo nośnym narzędziem pracy, dzięki któremu możemy próbować wpływać na rzeczywistość.
Po prezentacji spektaklu „Na krawędzi” odbywały się warsztaty dla młodzieży, podczas których osoby próbowały wczuć się w sytuację bohatera, który zachorował na schizofrenię. Próbowały spojrzeć na tę sytuację z perspektywy uczniów, nauczycielki. Uczniowie zastanawiali się nad tym, czy postacie ze spektaklu mogły inaczej zareagować. Wszyscy widzieli, że bohater ma trudności, ale z lęku i niewiedzy nie reagowali. Moją główną refleksją z pracy z młodzieżą jest to, że najważniejsze jest otwarte rozmawianie o problemach, nazywanie ich i poprzez to budowanie wsparcia w otoczeniu osoby chorującej.
Warsztaty w formie dramy stanowią doskonałą metodę pracy z konfliktem, ponieważ korzystają z fikcyjnych historii. Ich prowadzący podkreślają, że przedstawiona historia mogłaby mieć miejsce naprawdę, ale nie dzieje się tu i teraz, w konkretnej szkole. Nie skupiają się na konkretnych osobach z grupy, lecz rozmawiają o abstrakcyjnym problemie. Ten rodzaj fikcji tworzy dystans, który jest bezpieczny. Pozwala otwarcie dyskutować o uniwersalnych problemach, takich jak zdrowie psychiczne i przemoc, unikając personalizacji konkretnych uczestników.
Bazując na dystansie dramatycznym, metoda dramy pozwala rozmawiać o trudnych zagadnieniach w spokojnej i bezpiecznej atmosferze. Analizując sytuacje bohaterów, uczestnicy warsztatów mogą wyciągać wnioski, które mają przełożenie na ich własne doświadczenia. Dystans ten pozwala na swobodne poruszanie nawet bardziej problematycznych tematów, tworząc przestrzeń do otwartej dyskusji w bezpiecznym otoczeniu.
Materiał powstał we współpracy z Martą Smagowicz, trenerką języka ruchu i świadomej pracy z ciałem, od wielu lat związanej z warszawskimi organizacjami pozarządowymi.