Jak przeciwdziałać stygmatyzacji?

Kryzys może spotkać każdego, niezależnie od wieku, płci, wykształcenia, sytuacji rodzinnej czy materialnej. Jak sobie z nim poradzimy, zależy od naszych doświadczeń, osobowości, od sytuacji w jakiej się znajdujemy, od tego czy mamy dobre, wspierające relacje z rodziną i osobami bliskimi, czy raczej czujemy się osamotnieni.

„Najbardziej bolało mnie czytanie recenzji książki na temat borderline, w których osoby z tym zaburzeniem były określane jako rak, osoby zjadliwe, niszczycielki innych, jako osoby nie warte pokochania oraz – co było najgorsze – osoby, których należy pozbyć się ze swojego życia na zawsze.”

Bezrobocie pogłębia trudności w uzyskaniu samodzielności i niezależności, a wręcz grozi ubóstwem. Ubóstwem wynikłym z wykluczenia społecznego szczególnie zagrożone są osoby chorujące na schizofrenię. Statystyki pokazują, że zaledwie 2% ludzi chorujących na schizofrenię pracuje w pełnym wymiarze godzin, mimo, że praca zawodowa znacząco poprawia samopoczucie w chorobie.

Gdy bliska osoba doświadcza kryzysu, warto rozważyć i wręcz skorzystać z pomocy odpowiedniej organizacji. Mogą to być telefony zaufania, zespoły interwencji kryzysowej, zespoły leczenia środowiskowego, poradnie zdrowia psychicznego, punkty zgłoszeniowo-koordynacyjne w Środowiskowych centrach zdrowia psychicznego, izby przyjęć szpitali.

Od kilku lat osoby z doświadczeniem kryzysu psychicznego zapraszane są do zabrania głosu podczas publicznych debat, konferencji, czy forów związanych ze zdrowiem psychicznym. Osoby po kryzysie mają wiele do powiedzenia…

Statystyki pokazują, że co czwarty mieszkaniec naszego kraju doświadczy kryzysu psychicznego. Warto zadać sobie pytanie: a jeśli mnie dopadnie kryzys? Czy poradzę sobie bez wsparcia bliskich? Być może będzie to ktoś z naszego otoczenia, ktoś bliski. Czy będziemy umieli pomóc takiej osobie?

Zdrowienie zdaje się mieć dla Schwartza wymiar egzystencjalny i społeczny: osoba musi nadać swojemu życiu własny, indywidualny sens oraz zostać uznana przez swoje otoczenie jako osoba, a niekoniecznie jako pacjent psychiatryczny czy neurologiczny.

Środowiskowe Domy Samopomocy oferują wsparcie psychologiczne – indywidualne i grupowe, terapie zajęciowe oraz liczne aktywności wzmacniające codzienne funkcjonowanie. Domy wspierają również rodziny osób chorujących.

Pomocą i wsparciem obejmowani są również najbliżsi osób doświadczających kryzysu psychicznego. Z myślą o nich powstały broszurki ze wskazówkami jak rozpoznać kryzys i jak postępować z osobą w kryzysie psychicznym, jak rozmawiać, jakich słów używać, a jakich nie, bo będą jedynie bolesnymi frazesami.

Zespoły leczenia środowiskowego działające przy szpitalach lub oddziałach psychiatrycznych pomagają reintegrować społecznie osoby z chorobami i zaburzeniami psychicznymi, jednocześnie przeciwdziałają stygmatyzacji i dyskryminacji tych osób.

Zespół leczenia środowiskowego (ZLŚ) to specjalistyczny zespół, który tworzy terapeuta środowiskowy, psycholog, pielęgniarka, lekarz psychiatra oraz pracownik socjalny odpowiedzialny za ochronę zdrowia psychicznego społeczności z określonego regionu.

W centrum zdrowia psychicznego pracują asystenci zdrowienia. To wykwalifikowane osoby, które w swoim życiu doświadczyły zaburzeń psychicznych. Nierzadko bywały stygmatyzowane, wytykane palcami, wykluczane ze społeczeństwa.

Kryzys może spotkać każdego, niezależnie od wieku, płci, wykształcenia, sytuacji rodzinnej czy materialnej.

Historia Domów-Klubów zaczyna się Nowym Yorku w roku 1944, kiedy Michael Obolensky, były pacjent psychiatryczny, oraz Elizabeth Schermerhorn, była wolontariuszka, założyli grupę  „Nie jesteśmy sami”.  4 lata później John Beard, pracownik socjalny, wraz z grupą osób po kryzysie psychicznym  zorganizował tam miejsce rehabilitacji zawodowej

Jeśli szukamy sposobu, by dotrzeć do młodszych pokoleń, które dorastały przyzwyczajone do świecących niebieskim światłem ekranów i wirtualnych komunikatorów, to trzeba mówić tym samym językiem, z tych samych smartphonów, za pomocą tych samych środków przekazu, które naszemu odbiorcy wydają się naturalne.

Narodowy Sojusz Zdrowia Psychicznego to organizacja pozarządowa non-profit zarejestrowana w 1979 roku. Pomysłodawczyniami i założycielkami były Harriet Shetler oraz Beverly Young, matki synów chorujących na schizofrenię.

Jednym z ważniejszych elementów w działalności pomocowej jest nawiązywanie relacji z osobą wymagająca wsparcia. Od jakości relacji między pomagającym, a wspomaganym, od zaangażowania obu stron w proces zdrowienia, od tego czy relacja jest dobra i oparta na zaufaniu oraz autentyczności zależy efekt końcowy oddziaływań terapeutycznych.

Co czwarty Polak doświadcza pogorszenie stanu psychicznego. Idąc naprzeciw potrzebom, na początku w formie pilotażowej, powołano do życia Centra Zdrowia Psychicznego. Ich idea jest skupiona wokół zagadnienia środowiskowej opieki psychiatrycznej jako tej, która oddziałuje nie tylko na pacjenta, ale też jego otoczenie.

Zespoły Leczenia Środowiskowego zachęcają do uczestnictwa w grupach wsparcia  asystentów zdrowienia w CZP lub oddziale dziennym. Dzięki temu, że asystenci mają do dyspozycji flotę pojazdów służbowych, mogą pomóc pacjentom dotrzeć na spotkanie terapeutyczne lub poradę lekarską w poradni zdrowia psychicznego, oddaloną od ich miejsca zamieszkania.

Asystenci Zdrowienia to pracownicy Centrum Zdrowia Psychicznego, którzy sami w przeszłości doświadczyli kryzysu psychicznego i obecnie dzielą się swoim doświadczeniem w walce z nim. Temat stygmatyzacji jest im bardzo dobrze znany, dzięki czemu stanowią doskonałe wsparcie dla osób w kryzysie.

Działalność i sposób funkcjonowania pensjonatu  „U Pana Cogito” dowodzi nie tylko, że choroba psychiczna nie musi wykluczać z rynku pracy, ale też że aktywność zawodowa pomaga w procesie zdrowienia. Potwierdzają to badania naukowe. Osoby chorujące, ale posiadające pracę i strukturę dnia o wiele rzadziej mają nawroty choroby, mają lepszą samoocenę, są bardziej samodzielne i niezależne.

„Jestem Piotr. Teatr daje mi możliwość bycia z ciekawymi ludźmi, oderwania się od siebie, swojej choroby i swoich problemów (…) tworzenia swojej przestrzeni, w której mogę czuć się bezpiecznie”.

„Czas na zmianę” to trwająca czternaście lat kampania przeciwko dyskryminacji i stygmatyzacji w obszarze zdrowia psychicznego realizowana przez dwie organizacje pozarządowe  – Mind oraz Rethink Mentall Ill – finansowana przez brytyjskie Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej oraz Comic Relief i The National Lottery Community Fund.

W powszechnym użyciu mamy całą paletę słów i wyrażeń, którymi obrażamy innych. Jedną z takich kategorii są inwektywy powiązane ze zdrowiem ze zdrowiem psychicznym. Osobę zmagającą się z kryzysem, która właśnie usłyszała diagnozę takie słowa dotykają, ranią i bolą o wiele bardziej. Dbanie o język jest jedną z podstawowych metod przeciwdziałania stygmatyzacji.