Eksperci radzą

Mam 50 lat i od 16 lat zmagam się z zaburzeniami psychicznymi. Pierwsza diagnoza została postawiona w Klinice Psychiatrycznej w Poznaniu, gdzie po 4 miesiącach ciężkiej depresji, uznano, że jest to jednak cyklofrenia. W efekcie hospitalizacji straciłam pracę oraz rozpadł się mój związek partnerski.

Badania  postaw Polaków wobec osób z chorobami psychicznymi pokazują, że  70%  respondentów uważa, że osoby te są niebezpieczne, agresywne – 61%, nieprzewidywalne – 85%, powinny być izolowane od społeczeństwa – 31%. Odczucia, które najczęściej wywołują, to: strach, współczucie i bezradność.

Stygmatyzacja ma ogromne znaczenie dla kreowania własnej samooceny i obrazu samego siebie. Postawa stygmatyzująca jest rodzajem negatywnej interakcji społecznej.  Krytyczna samoocena, niskie poczucie własnej wartości zwiększa prawdopodobieństwo odrzucenia przez społeczeństwo.

Stygmatyzacja jako społeczna dezaprobata, negatywny odbiór innego człowieka szczególnie dotkliwa wydaje się być dla osób z niepełnosprawnościami i chorujących psychicznie, ze względu na charakteryzujące te grupy właściwości fizyczne i psychiczne, ich styl życia czy system wartości

Stygmatyzacja – jakże jasne i znane ogółowi dziś słowo, wyrażające podejście do osób, jak nam się zdaje, „innych” od nas. Bolesne i doskonale znane, funkcjonujące na co dzień w życiu wielu osób.

Kiedy doświadczamy kryzysu psychicznego nasza zdolność radzenia sobie z przeciwnościami i problemami, zdolność podejmowania życiowych decyzji są utrudnione a niekiedy czasowo niemożliwe. Mogą nam towarzyszyć rozmaite uczucia. Przygnębienie, lęk, smutek, bezradność, napięcie czy poczucie zagubienia. Możemy  potrzebować więcej czasu na wykonanie różnych zadań, mieć problemy ze skupieniem uwagi.

„Czas na zmianę” to trwająca czternaście lat kampania przeciwko dyskryminacji i stygmatyzacji w obszarze zdrowia psychicznego realizowana przez dwie organizacje pozarządowe  – Mind oraz Rethink Mentall Ill – finansowana przez brytyjskie Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej oraz Comic Relief i The National Lottery Community Fund.

Niektórzy, latami żyją w izolacji społecznej, bojąc się cokolwiek powiedzieć, by nie narazić się na ostracyzm społeczny. Często udając, że wszystko jest w porządku – zakładają „maski” mimo że w środku cierpią. Trudno tak żyć, nie narażając się na przykre konsekwencje.

Pierwotnie słowo parias oznaczało osobę pochodzącą z najniższej kasty społecznej    w Indiach lub w ogóle nie należącej do żadnej z kast. Pozbawioną praw, najczęściej prześladowaną. Współcześnie tego terminu używa się w odniesieniu do osób, które z jakiegoś powodu uważane są za gorsze w danej grupie społecznej.

Jestem osobą po kryzysie psychicznym. Byłem stygmatyzowany, czułem się gorszy od innych. Izolowałem się, unikałem ludzi. Obwiniałem siebie o bycie nieudacznikiem. Udało mi się to opanować. Dzięki temu, że nie byłem sam, miałem wokół siebie życzliwych ludzi, którzy nawet jeśli nie rozumieli, co się ze mną dzieje, wspierali mnie i towarzyszyli w zdrowieniu.

Dyskryminacja ma negatywny wpływ na wiele aspektów życia, w tym również na zachowania związane z aktywnością zawodową osób z problemami zdrowia psychicznego. Osoby dotknięte chorobą psychiczną na ogół są świadome negatywnego stosunku wobec nich i szczególnie mocno doświadczają go podczas poszukiwania pracy.

Myślenie o sobie jako o kimś gorszym, niezasługującym na prowadzenie satysfakcjonującego życia, odbiera motywację i nadzieję. Dla osób chorujących, które zmagają się z obawami choroby, leczeniem, negatywnymi postawami społecznymi, autostygmatyzacja jest kolejnym problemem do pokonania.

W powszechnym użyciu mamy całą paletę słów i wyrażeń, którymi obrażamy innych. Jedną z takich kategorii są inwektywy powiązane ze zdrowiem ze zdrowiem psychicznym. Osobę zmagającą się z kryzysem, która właśnie usłyszała diagnozę takie słowa dotykają, ranią i bolą o wiele bardziej. Dbanie o język jest jedną z podstawowych metod przeciwdziałania stygmatyzacji.

Definicje stygmatyzacji są różne. Potocznie możemy powiedzieć, iż są to postawy wobec innych ludzi. Uważamy, że ktoś z powodu jakiejś właściwości czy przypadłości jest gorszy, ma duże ograniczenia lub należy mu te ograniczenia stawiać.